Türkiye’nin haklı gururunu yaşadığı gün bugün. Kuruluşun ve kurtuluşun günü. İzmir'in 101. yıl dönümüne ne söylenebilir ki…
9 Eylül İzmir Kurtuluşu, “Tüm uyuşmazlıklarına rağmen bir Mustafa Kemal Harekâtı.”
İzmir, rengârenk askerler herkes coşkulu. Limanda Yunan, Rum, İtalyan, Ermeni asıllı kızlar ellerinde bayraklar, başlarında taçlar, kolları çiçeklerle dolu. Sahile akın eden herkes kutlama yapıyor. İzmir kızları limanda gül yapraklarıyla askerlere eşlik ediyorlar. Herkes çok heyecanlı. Hrisostomos: “Helen çocukları, evlatlarım ata topraklarını fethetmek İsa’nın en büyük mucizesi, Türk kanı sevaptır. Bir bardak Türk kanı içerek ben de nefretimi teskin edeceğim. Atalarınızın toprakları sizleri bekliyor,” söylemi ve diğer akıl dışı eylemleri…
Kutlamalar için hazırlanan gül yapraklarının şanssızlığı katliamın tam ortasında şehirde olmaları.
“Yunan işgal kuvvetleri sabah saatlerinde karaya çıkmıştı,” İnsanların çektiği eziyetler, köylerin yakılması, şehirde yağmalama, şehitler vardı. Asker, vatandaş yorgun, aç, yokluk içinde. Çanakkale’ye destek vermek için ikiye bölünen askerlerden bir kısmı Göztepe’den yürüyerek geçerlerken acı çeke çeke geçtiler. Çünkü: Pencerelerden “kurtarın bizi” diye bağıran vatandaşların çığlıklarına dönüp bakacak zamanları yoktu. O insanlar bu acıları çekerek gittiler. Kurtuluş ardından diğer bölükler Çanakkale’ye ancak geçebildi. Çünkü: 13 Kasım’ 1918’de İstanbul’u işgale başlayan kuvvetler aralarındaki bazı diyalog ve davranışlar nedeniyle Türkiye’nin kolayca işgal edilebileceği izlenimine kapıldıkları için durum vahim. Devletler bir ileri bir geri, amaç Türkiye… Düzenli ordumuz kurulurken yaşanan sorunlar ürkütücü. Öte yandan, Anadolu’nun kültürel olarak da işgali söz konusu. İtalyanlar İzmir’in kendi hakları olduğunu savunuyor.
Öte yandan, “Gelecekteki yaşam için savaşan ordunun, milletin, devletin yaşamını sürdüremez hale gelmesinden sakınmayanlarla yaşanan çatışmalar…
Türk milleti İzmir’de ve tüm memlekette büyük sıkıntılar çekmiştir. Türklere yapılan manevi işkence had safhada. Müttefikler, ordu güçlenince en sonunda tarafsızlığı tercih etti. Nereden baksak pamuk ipliği. Bunun nedeni Türk ordusunun güçlenmesiydi. Mustafa Kemal, Ordulara verdiği bir emirde; “Vatanın her karış toprağı vatandaş kanı ile ıslanmadıkça düşmana bırakılamaz. Her birlik ilk durabildiği noktada cephe kurar savaşı sürdürür. Yanındaki birliğin çekilmek zorunda kaldığını gören birlikler ona uymaz. Mevzide direnmekle yükümlüdür,” Bu emir Türk ordusu için kutsal eylemlerinde kırılma oldu ve savaşı lehimize çevrildi. Yunan ikmal şube müdürü mağlubiyeti “Ordular eşit mücadele olsa bile komutanların isteklerinde eşitlik yoktu.” diye rapor yazar.
… Ve … bir kurşun… ve… Hasan Tahsin
Eğer bir devlette daha fazla bir şey olamıyorsan, vatanın parçası ol,” Bu topraklarda böyledir Hasan Tahsin. Yunan’ın bayrağının olduğu asker kıtasına attığı ilk kurşunla çatışmamızı başlatan Hasan Tahsin. Belirsizlikler içinde dehşet verici dönemde ülkede büyük sorumluluğu o, alır. İşgalden sonra Vahdettin Hükümet kararı ile Mustafa Kemal’i Samsun’a Müfettiş olarak görevlendirmiştir. Aslında İzmir ’sahipsiz. “Kendi başlarına savaşacağız diye uğraşan birkaç paşa, birkaç komutan, subay, er ve silahlı vatandaş,” İşgallere varana kadar önlem almakta yetersiz kalan Osmanlı Hükümeti, olayı kınamakla yetindi. Mustafa Kemal’ meclis yetkileri onandıktan sonra seferberlik ilanında bulundu. Mustafa Kemal Osmanlı Hükümeti ile görüşmeler yapıyor ancak çözümsüz kalıyordu. Savaş zamanı riskli dayatmalarla restleşen Vahdettin zor anlar yaşatıyordu.
Yunanlı Başkomutan Hacıanestis Anadolu’dan kısmi çekilerek bir grup askeri Trakya bölgesine göndermesinin nedeni, İzmir ve çevresini elde tutmaktı. Aslında hedef Trakya ve İstanbul’du. Anadolu’dan asker çekilmesi iyi haberdi. Çünkü: Anadolu’daki Yunan kuvvetleriyle eşit konuma yaklaşma fırsatı yakalandı. Türklerin bazı boşluklarını değerlendireceği zannıyla, Hacıanestis, İzmir’li bir gazetecinin sorusuna “Mustafa Kemal’ mi o da kim öyle bir komutan tanımıyorum!” der.
9 Eylül Kurtuluşundan sonra birkaç saat içinde, İngiliz gemilerinin limandan ayrılması için 24 saat süre verilir. Mustafa Kemal’ 10 Eylül’de İzmir’de “Hacı Yeoryos Hacıanestis cephede yok, gören var mı,” diye esaslı bir gönderme işaret eder.
Mudanya Anlaşması ile Trakya boşaltıldı, İstanbul’da yönetim ele alındı. Savaş bitiminde zırhlılarla ayrılan Vahdettin’in psikolojisi, vizyonu soru işareti.
Bütünlük içeren kısa anekdotlar nitelikli düşmanların “realizm iflası ile sonuçlanmıştır.
İzmir’in kurtuluşu, “Mustafa Kemal’in kadın, çocuk, asker, paşa ve değerli kumandanlarının bu vatana çelik tutkuyla bağlılığının vücut bulmuş hali.” Saygı ve rahmetle…
